Günümüz teknolojisinin hızla ilerlemesi ve gelişmesi ile birlikte, bireyler artık iletişim kanalı seçimi konusunda birçok seçeneğe sahip hale gelmişlerdir. Dijital dünyaya üzerinde iletişim kurulabilecek birçok platform mevcut olmakla birlikte, sayıları da her geçen gün artmaktadır. Dijitalleşmenin tek sonucu bireylerin iletişimini kolaylaştırmak olmayıp, gündelik yaşamlarında da birçok değişikliğe sebep olmaktadır. Bireyler artık alışkanlıklarında ve tercihlerinde değişikliğe gitmek zorunda kalmışlardır. Örneğin, alışveriş için tercih edilen popüler yollardan biri de; dijital üzerinden gerçekleştirilen alışveriş biçimleridir. Bu alışveriş esnasında kişi, kredi kartı bilgilerinden T.C. kimlik numarasına kadar birçok kişisel verisini hizmeti sağlayan taraf ile paylaşmaktadır.

Kolaylık sağlama amacı ile dijital ortamlarda sunulan bu hizmet, kontrol altında tutulup herhangi bir güvence sağlanarak korunmaz ise birçok negatif durumu da beraberinde getirecektir. Hizmet sağlayan taraf, hizmet alan tarafa çeşitli kanallar üzerinden her an ulaşabilir durumda olacak ve taraf hakkında birçok kişisel veri ve bilgiye sahip hale gelecektir. Tüm bu sonuçları hukuk çerçevesinde koruma altına almak amacı ile 1 Mayıs 2015 tarihinde, 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun yürürlüğe girmiş ve sonrasında Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik ile desteklenmiştir. Hizmet sağlayıcı ve alıcı arasındaki ticari iletilerin kontrolü bu şekilde yapılmaktadır. Bu kavramları kısaca açıklamak gerekirse;

Telefon, çağrı merkezi, otomatik arama makinesi, akıllı ses kaydedici sistem, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla veri, ses ve görüntü içerikli ileti gönderimi yapan gerçek veya tüzel kişilere “Hizmet Sağlayıcı” denmektedir.

İşletmeler yani hizmet sağlayıcılar tarafından gönderilen ticari elektronik iletilerin muhatabı olan; arama, mesaj ve e-posta gibi iletişim adresi sahibi kişiler “Alıcı” olarak anılmaktadır.

Hizmet sağlayıcıların, mal ve hizmetlerini pazarlamak; işletmesini tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak amacı ile alıcıların elektronik iletişim adreslerine promosyon, kampanya, indirim, hediye içerikli gönderdiği iletiler “Ticari Elektronik İleti” olarak nitelendirilmektedir.

İleti Yönetim Sistemi ise; hizmet sağlayıcıların arama, SMS mesaj, e-posta vb. yollar ile ticari elektronik ileti göndermek için alıcılardan aldıkları onayları saklayıp yönetebilmesine, alıcıların ise onay ve ret hakkını kullanabilmesine, ticari elektronik ileti şikâyetlerini iletebilmesine ve yönetebilmesine imkân tanıyan, güvenlik standartlarına sahip ulusal bir veri tabanı sistemidir.

İleti Yönetim Sistemi, 1 Mayıs 2015 tarihinde yürürlüğe giren 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki KanunveTicari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik çerçevesinde; Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nce sunulan ticari elektronik ileti izinlerinin ve şikâyet süreçlerinin yönetilebildiği, web tabanlı bir platformdur.

6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik kapsamında, hizmet sağlayıcılar tarafından alıcılara gönderilecek ticari iletilerin, yönetmelik ile belirlenen istisnalar dışında alıcının onayı olmadan gönderilemeyeceği, izin dâhilinde gönderilen iletilerde ise alıcılara ret imkânı sağlanması gerektiği belirtilmiştir.

Kanun’da ve Yönetmelik’te tanımlandığı üzere ticari iletiler için alınacak iletişim onaylarında, onay fiziksel ortamda alınmış ise alıcının imzası gereklidir ancak uygulamada bu belgelerin saklanması, arşivlenmesi, belgelerin güvenliğinin ve gizliliğinin sağlanması, gerektiğinde arşivden çıkarılması uzun ve yorucu bir süreçtir. Elektronik ortamda alınması durumunda ise onayın alındığına dair bilgilendirmenin, alıcının elektronik iletişim adresine aynı gün içinde iletilmesi gerektiği belirtilmiştir. Elektronik ortamda alınan onaylarda da benzer şekilde onayın izin sahibi kişiden alındığının elektronik kayıtlarının tutulması ve güvenli bir şekilde saklanması gerekmektedir. Böylelikle alıcı ve hizmet sağlayıcı arasındaki bilgi akışı sağlanmış olacaktır.

İleti Yönetim Sistemi ile hizmet sağlayıcıların, alıcılara göndereceği ticari elektronik iletiler öncesinde alması gereken izinler güvenli bir ortamda saklanacak, alıcılar onay ve ret bildirimlerini yapabilecek, bunun yanında şikâyet hakkını kullanabilecektir. Kamu, denetleme görevini hızlı ve eksiksiz bir şekilde yerine getirebilecektir.

Tüm ticari elektronik ileti izinleri İleti Yönetim Sisteminde saklanmaktadır. Ticari elektronik ileti gönderimi yapan tüm Hizmet Sağlayıcıların; pazarlama, promosyon, kampanya, indirim, hediye reklam vb. içerikli ticari elektronik iletilerini müşterilerine arama, mesaj ve e-posta olarak iletebilmek için aldıkları ticari elektronik ileti izinlerini İleti Yönetim Sistemine yüklemesi gerekmektedir. Alıcılar ise bu izinler için ret haklarını diledikleri zaman kullanabilmektedir.

İleti Yönetim Sistemi, hem alıcılar için hem de hizmet sağlayıcılar için birçok kolaylık sağlamaktadır. İki taraf için de büyük bir güvence olduğu kanaatindeyiz.

Öncelikle hizmet sağlayıcılar açısından değerlendirmek gerekirse; izin yönetimi, ileti yönetimi hizmetleri, onay ve ret bildirimleri ve izinlere hukuki dayanak sağlamak konularında kolaylık sağlamaktadır. Hizmet sağlayıcıları, İleti Yönetim Sistemi’ne kayıt olup mevcut izinlerini bir kez ekledikten sonra iletişim onaylarına ilişkin tüm süreci hızlı ve kolay bir şekilde yönetebilir hale geleceklerdir. Tüm hizmet sağlayıcılar, İleti Yönetim Sistemi’ni temel hizmetler kapsamında, mevzuatın zorunlu kıldığı tüm işlevler için ücretsiz olarak kullanabilirler ve müşterilerinin onay ve ret bildirimlerini farklı kanallardan kolayca toplayabilir; işletmelerine ait markalar için bu izinleri ayrı ayrı yönetebilir durumda olacaklardır. Ayrıca, İleti Yönetim Sistemi’ne yüklenen veya İleti Yönetim Sistemi aracılığıyla alınan tüm onay/ret bildirimleri zaman damgasıyla işaretlenir. Böylece izinlerin varlığı hukuki olarak geçerlilik kazanır. Hizmet sağlayıcılar İleti Yönetim Sistemi ile müşterilerinin ticari elektronik ileti izinlerini güvenle ve kolayca yönetebilir hale geleceklerdir. Hizmet sağlayıcılar herhangi bir kanaldan (arama, mesaj ve e-posta) ticari ileti göndermek istediklerinde, vatandaşların verdikleri izinler çeşitli yöntemlerle İleti Yönetim Sistemi üzerinden kontrol edilerek sadece izin vermiş vatandaşlara gönderim yapılabilmektedir. Ret hakkının kullanıldığı durumlarda İleti Yönetim Sistemi filtresi sayesinde bu iletiler ret hakkını kullanmış alıcılara gönderilmemektedir. Hizmet sağlayıcılar için tek bir sistemden tüm bu gönderimleri yönetebilme imkânı sağlanmıştır.

İleti Yönetim Sistemi, alıcılar için ise izin yönetimi, onay ve ret bildirimi, şikâyet sistemi üzerinden şikâyet bildirimi ve erişim kolaylığı sağlamaktadır. Alıcılar, hizmet sağlayıcılar ve markalarına verecekleri izinleri her kanal için (arama, mesaj, e-posta) ayrı ayrı görüntüleyebilecek ve üzerinde değişiklik yapabileceklerdir. İletişim Yönetim Sistemi ile birlikte, vatandaşların ticari elektronik ileti onaylarına ilişkin şikâyetlerinin hızlı biçimde sonuca ulaştırılması mümkün olacaktır. İleti Yönetim Sistemi aracılığıyla hizmet sağlayıcılara iletişim onayı verebilecek, reddetme haklarını da kullanabilir hale geleceklerdir. Bu durumda alıcılar yeniden onay verene dek, ilgili Hizmet Sağlayıcıdan ticari elektronik ileti almaları mümkün olmayacaktır. Böylelikle, dijital kanallar üzerinden hangi bildirimi alacaklarını alıcılar kendileri belirleyebilir hale geleceklerdir. Alıcılar, ne zaman, nereden, hangi kanal üzerinden hangi hizmet sağlayıcının veya markasının ticari elektronik ileti göndermesine izin verdiğini görüntüleyebilecek, gerektiğinde hizmet sağlayıcılara her bir kanal (arama, mesaj ve e-posta) için verdikleri izinleri İletişim Yönetim Sistemi üzerinden düzenleyebileceklerdir. Tüm bu işlemler “iys.org.tr” üzerinden, tek bir platformda yapılmaktadır. Ayrıca, İleti Yönetim Sistemi ile birlikte, vatandaşların ticari elektronik ileti onaylarına ilişkin şikâyetlerin hızlı biçimde sonuca ulaştırılması mümkün olmaktadır. T.C. Ticaret Bakanlığı, şikâyetlerin incelenmesinde İleti Yönetim Sistemi üzerinde sorgulama yapabilecek ve bulunan güncel kayıtlara anında ulaşabilecektir.

Görüldüğü üzere bu sistem, kamunun denetleme görevini kolaylaştırmakla birlikte; alıcıya güvenli ve kontrol edilebilir e-ticaret imkânı sağlamakta, hizmet sağlayıcıların alıcılarla olan iletişimini tek bir kanaldan yapabilme olanağı tanımaktadır.

İlk olarak 2020 yılının Ocak ayında ortaya çıkan bu sistem, hem alıcıların hem de hizmet sağlayıcıların hukuken kendini güvence altına alabilmeleri ve iletilerini kolayca kontrol edebilmeleri adına büyük bir gelişmedir. Henüz çok yeni olan bu sistemin, kişisel verilerin korunması ve işlenmesi kapsamında da oldukça yararlı olacağı açıktır. Sistemin gelişim süreci halen devam etmekte olup, 2021 yılının Şubat ayında tamamen kullanılabilir hale gelecek ve eksiklerini tamamlamış olacaktır.

Teknoloji gelişmeye devam ettikçe, bireylerin hayatları dijitalleşmeye adapte olacak; bireyler dijitalleştikçe de hukuk bu gelişimlere ayak uyduracaktır. Geçmişten günümüze, her zaman olduğu gibi…

Av. Begüm Gürel (LL.M.) & Stj. Av. Ayşenur Eroğlan